Beste inwoners van Wormerland,

De gemeenteraad heeft afgelopen week unaniem het besluit genomen om uitvoering te geven aan een nieuwe manier om het huisvuil in te zamelen. Op de sociale media, o.a. FaceBook, zijn veel reacties geplaatst van bewoners die vragen, zorgen en ook meningen hebben. De gemeente heeft daarom donderdagmiddag een Q&A opgesteld om op de meeste gestelde vragen een antwoord te geven.

In dit bericht wil ik graag uitleggen hoe het besluit tot stand is gekomen.

Er zijn twee onderliggende redenen die hebben gezorgd voor een andere visie op de inzameling van ons huisvuil.

1: Transparantie en differentiatie van afvalstoffenheffing

Zelf ga ik al vele jaren op vakantie in Oostenrijk. In Oostenrijk heeft de regering een soortgelijk plan al in 2009 ingevoerd. Elk huishouden in Oostenrijk heeft sinds die tijd de keuze uit verschillende restafvalbakken met een verschillende ophaalfrequentie. Je kunt er kiezen voor een 240 liter kliko, een 120 liter of zelfs een 60 liter kliko (dubbele bodem). En je kunt er kiezen voor een 2-wekelijks ophaal schema of een 4-wekelijks ophaal schema. De rekening die elk huishouden krijgt is afhankelijk van die keuzes. Neem je een kleine kliko en zet je die eens in de 4 weken bij de straat, dan betaal je minder dan je buurman die een grote container om de week neerzet. Dit systeem werkt nu al ruim 12 jaar. Huishoudens kunnen daarnaast ook kiezen voor een GFT bak maar de meeste mensen gooien dit in de tuin om te laten composteren. Voor het PMD-afval is men verplicht om doorzichtige zakken van de gemeente te kopen en deze kunnen dan wekelijks op vrijdagmiddag worden ingeleverd op de gemeentewerf. Voor het PMD afval heeft men dus gekozen voor een breng systeem, net als voor glas, textiel en papier.

Dit systeem heeft mij aan het denken gezet; waarom zou je betalen voor iets wat je niet gebruikt? Of beter; kunnen huishoudens alleen nog gaan betalen voor wat zij wél gebruiken? Kunnen wij een systeem krijgen met gedifferentieerde tarieven met keuzevrijheid?

In januari 2015 heb ik als GroenLinks-raadslid hierover vragen gesteld aan het college van Wormerland en aan HVC. GroenLinks heeft eind 2015 samen met de VVD, CDA en PvdA een motie ingediend om het college opdracht te geven met een transparante afvalstoffenheffing te komen. Hiermee zou inzichtelijk gemaakt moeten worden hoe de kosten voor de afvalstoffenheffing zijn opgebouwd en welke eventuele keuzes hieruit gemaakt kunnen worden.

De motie is in 2018 tot uiting gekomen in een nieuwe Dienstverleningsovereenkomst (DVO) met HVC waarin heel nauwgezet is aangegeven hoe de totale kosten zijn opgebouwd. Vanaf dat moment heb ik namens het college van Wormerland samen met de gemeenteraad het gesprek met HVC gevoerd om een pakket aan maatregelen samen te stellen dat recht doet aan de wensen van onze burgers op het gebied van service (ophaalfrequentie) en kosten.

2: Het rijk heeft gemeenten de VANG doelstelling opgelegd.

Een tweede reden om met een aangepast plan te komen is de zogenaamde VANG doelstelling die vanuit het rijk is opgelegd aan alle gemeenten. In de VANG (Van Afval Naar Grondstof) is vastgelegd dat in 2020 per persoon nog 100 kg restafval per jaar mag worden ingezameld. En in 2025 is dan nog slechts 30 kg. Wij zaten in 2020 echter nog op circa 180kg met als gevolg dat wij een hogere afvalstoffenbelasting moeten doorberekenen aan onze inwoners. Onder druk van deze VANG doelstelling is de gemeente samen met HVC gaan nadenken hoe dit zo goed als mogelijk kan worden bereikt. Hiervoor zijn vele scenario’s met de raad in de afgelopen 2 1/2 jaar besproken.

Zorgvuldig werken aan kennis leidt tot een zorgvuldig unaniem besluit.

In maar liefst 7 raadsessies is met onafhankelijke experts en onderzoekers en met medewerkers van HVC gesproken over een pakket van maatregelen dat recht doet aan de hiervoor genoemde twee uitgangspunten. Daarnaast zijn enquêtes onder de inwoners gehouden en zijn er meningen uitgewisseld tijdens bijeenkomsten in de kleine kernen Jisp, Wijdewormer en Oostknollendam. En we hebben de 100-100-100 acties uitgevoerd waaruit bleek dat een proef met 100 huishoudens in Wormerland gemakkelijk op die 100 kilogram konden uitkomen.

Enige weken geleden werd het recycleplan al aangekondigd en is er op FaceBook een uitgebreide discussie gevoerd in meerdere groepen in Wormer en Wijdewormer. Ik heb destijds alle vragen en zorgen persoonlijk beantwoord en volgens mij heeft dat toen al voor veel duidelijkheid gezorgd. Vanaf deze week doe ik dat niet meer persoonlijk maar pakken ambtenaren en HVC de informatievoorziening verder op.

Dit alles heeft geleid tot het plan dat afgelopen week unaniem door de gemeenteraad is vastgesteld.

Welke andere motivatie zit achter deze plannen?

• Het meest verregaande scenario dat ons sneller bij de 30kg zou brengen ging er van uit dat alle huishoudens het restafval voortaan op afstand zouden moeten inzamelen in ondergrondse containers in de wijk. Het voordeel is dat je dan de grijze kliko kwijt bent. Toch is dit voorstel afgevallen vanwege de volgende redenen;
  • Er is in onze dorpen en wijken geen ruimte voor extra ondergrondse containers. De grond zit vol met kabels en leidingen en het zou moeten leiden tot het opheffen van parkeerplaatsen, het opheffen van groenstroken, het kappen van bomen en opheffen van laadpalen.
  • De investering die gedaan moet worden in ondergrondse bakken is een forse investering die voor rekening komt van de gemeente en doorberekend zou moeten worden aan de huishoudens.
  • Kun je van alle (m.n. oudere) inwoners vragen dat zij voortaan met hun vuilniszak over straat lopen om deze in een container 150 meter verderop te werpen?
• Het uitbreiden van de ophaalfrequentie voor groene GFT kliko’s is niet uitgebreid. Dit zou leiden tot een verhoging van circa 10-15 euro per jaar per huishouden en dat vindt de gemeente niet in verhouding tot de extra service die dit oplevert.
• Wij willen geen extra blauwe bakken voor papier en karton maar willen graag het huidige ophaalsysteem met verenigingen en scholen in stand houden zolang dat kan.
• Wij houden vast aan het uitgangspunt “bronscheiding als het kan, na-scheiding als het moet”. Dat betekent dat na-scheiding toegepast wordt bij de hoogbouw in Wormer en bron-scheiding met meerdere bakken bij de laagbouw. Met HVC is wel afgesproken dat wij van technische innovatie moeten kunnen profiteren als dat beschikbaar is.
• Het recycle tarief komt dicht in de buurt van mijn 1^e uitgangspunt: een transparante afvalstoffenheffing met keuze. Met het recycle tarief krijgt elk huishouden grip op de eigen afvalstroom. Wil (of kun) je niet veranderen, dan verandert er in principe niets aan het tarief, tenzij het rijk de afvalstoffenbelasting verder gaat verhogen. Maar als je de grijze kliko minder frequent aan de straat zet, betaal je ook minder. Het is in feite een vertaling van het gezegde; de vervuiler betaalt. Eerlijk en rechtvaardig.
• Er is contact geweest met andere gemeenten die dit systeem in Nederland al eerder hebben ingevoerd. Van die ervaringen kunnen wij leren. In het oosten van het land hebben al ruim de helft van de gemeenten een vorm van het recycletarief ingevoerd. De zorgen die er onder inwoners leven, zoals afvaltoerisme, dumpingen e.d. zijn goed tegen te gaan. Onderzoek heeft in ieder geval aangetoond dat er als gevolg van Diftar of het Recycletarief, niet méér dumpingen optreden. Of het is slechts tijdelijk. Het motief van de mislukkingen in Oostzaan 10 jaar geleden zijn niet vergelijkbaar met de wijze waarop wij dit zullen gaan invoeren in Wormerland. Ook andere gemeenten in onze regio zijn bezig met de voorbereidingen om ons systeem uit te rollen en zullen de komende jaren volgen.

Hoe nu verder?

De komende maanden wordt dit voorstel verder uitgewerkt en worden de eerste servicemaatregelen genomen. Er zal veel over gecommuniceerd gaan worden want net als de raadsleden hebben ook de inwoners tijd nodig om kennis te nemen van de veranderingen. Er komen net als bij de invoering van de oranje PMD bak ook afvalcoaches in de dorpen en wijken om inwoners te helpen. En als er echt aanleiding is om na evaluaties een aanpassing te doen, zullen we dat ook doen. De invoering van het recycletarief, dus het tellen van het aantal keer dat een grijze kliko bij de straat staat, wordt dan vanaf 1 januari 2022 ingevoerd.

Voor vragen of meningen nodig ik je uit om deze respectvol te delen. Dan krijg je ook een respectvol antwoord. Wil je het complete plan er zelf op nalezen, dan kun je de documenten raadplegen in het raadsinformatiesysteem van de gemeente Wormerland.

Harold Halewijn

12 maart 2021