Op 30 maart 2011 organiseerde Nobel een groots evenement rondom het thema Cloud Computing. Als eindverantwoordelijke voor Cloud en Managed Services binnen Nobel, was het mijn taak om een paar algemene presentaties te geven over Cloud Computing.

De presentatie met dezelfde titel als dit artikel is gepubliceerd op SlideShare maar deze bevat niet de tekst en toelichting en de slides worden niet goed afgebeeld. In de weken die ik samen met veel collega’s heb gewerkt aan de inhoud van het evenement viel het mij op dat iedereen eigenlijk zijn eigen visie en omschrijving had van wat cloud computing is. Dit terwijl het allemaal IT-ers zijn!
Ik hou van duidelijkheid dus die ga ik nu geven.

Definitie van Cloud Computing

Het eerste dat ik duidelijk moet maken is de definitie. Is er dan een definitie? Ja, zeker. Natuurlijk zijn er vele interpretaties en is Cloud Computing een hype of een mistig verschijnsel. Maar het is iets dat zal blijven. Hoe kun je er dan gebruik van maken? Ik geef je een paar modellen die je als kapstok kunt gebruiken om zelf keuzes te maken of en waar Cloud Computing je kan helpen. En wat je vooral niet kunt met Cloud Computing. Want het is zeker geen heilige graal! Tot slot geef ik je wat tips hoe je nu verder kunt. Vandaag maar natuurlijk ook morgen.

Zoals ik al zei, iedereen heeft wel een mening over wat cloud computing is. Wat ik probeer, is de belangrijkste steekwoorden te vinden. Er is namelijk wel consensus tussen verschillende definities.

Forrester Research: “A pool of abstracted, highly scalable, and managed compute infrastructure capable of hosting end-customer applications and billed by consumption”

IBM: “Cloud computing is an emerging approach to shared infrastructure in which large pools of systems are linked together to provide IT services.”

Thomas Weisel Partners LLC: “…a hosted infrastructure model that delivers abstracted IT resources over the Internet”

De definitie van Forrester Research is een tamelijk technische, op ijzer georienteerde visie. Let op de tem schaalbaar en betalen voor gebruik. IBM noemt het een gedeelde infrastructuur die IT diensten levert terwijl Thomas Weisel, een toonaangevende publicist, zegt dat dit via het Internet wordt geleverd.

Gartner is nog het meest duidelijk: Cloud Computing is alles bij elkaar (een stijl, methode of manier) waarbij oplossingen als Services worden aangeboden via het Internet. Ik gebruik deze definitie het vaakst maar heb ook een eigen interpretatie want laten we er niet al te ingewikkeld over doen:

Technisch gezien is Cloud Computing precies hetzelfde als on-premise computing. Alleen sneller te gebruiken en tegen lagere kosten.

Het Cloud Computing Model

IT ers zijn gek op modellen. Eigenlijk zou je alles moeten kunnen verklaren met een grafische weergave. Dus dat doe ik ook. Er is echter één spelregel: het moet zo eenvoudig mogelijk zijn. Blokjes tekenen dus. Drie lagen met drie afkortingen. Meer is het niet.

Er zijn heel veel andere afkorting zoals DaaS, CaaS en nog veel meer maar het is gewoon een spelletje: kijk waar die andere afkortingen passen in de 3 lagen die ik je hier schets. En laat je niet van de wijs brengen!

IaaS is de basis dienstverlening voor Cloud Services. Met IaaS kun je alles zelf samenstellen, behalve de keuze voor hardware omdat die wordt bepaald door de leverancier van de IaaS dienst. IaaS is de dienst die het beste past bij de IT Manager. Het is technische georiënteerd en laat ruimte in keuzes voor besturingssystemen, verbindingen en protocollen.

PaaS is de laag waarin je software gaat ontwikkelen. Het is dus de laag voor de software ontwikkelaar. De keuze en vrijheid is hier minder groot dan bij IaaS. Je kunt bijvoorbeeld niet meer kiezen voor de programmeertaal of de database. Deze wordt als het ware opgelegd door de PaaS leverancier. Je mag er wel vanuit gaan dat de onderliggende IaaS ‘op maat gesneden’ is voor de PaaS dienst.

SaaS is de laag die het beste past bij de gebruiker. Het betreft het invullen van functionaliteit. Je krijgt de functionaliteit zoals die is, je kunt nog wat configureren maar maatwerk is niet mogelijk.

Als je binnen deze drie lagen kijkt, zie je waaruit de services zijn opgebouwd. Een belangrijk onderdeel is Virtualisatie maar leveranciers van virtualisatie software proberen je wijs te maken dat virtualisatie alléén Cloud Computing is. Dat is dus NIET waar.

Ook Housing alleen is geen IaaS. Er komt echt meer bij kijken.

Voor de PaaS laag zijn er verschillende keuzes die eigenlijk afhangen van de toegepast Database (MS SQL, Oracle, e.d.) en/of van de programmeer omgeving (Java, .NET, e.d.).

Vrijwel elk PaaS platform heeft collaboration en workflow services in zich zitten zodat je een volwaardige applicatie kunt bouwen.

De hiernaast weergegeven SaaS laag toont enkele voorbeelden van toepassingen die als SaaS geleverd kunnen worden. In principe zijn er oneindig veel SaaS toepassingen mogelijk.

Mogelijkheden en beperkingen van Cloud Services

Door middel van deze modellen worden eigenlijk de mogelijkheden en beperkingen onmiddellijk duidelijk.

Kies je voor SaaS dan krijg je alleen wat er mogelijk is. Waarschijnlijk wel tegen een lage prijs, meestal per gebruiker of service die je afneemt. Maar je krijgt dus ook een aantal beperkingen. Binnen SaaS zul je de applicatie bijvoorbeeld moeten delen met andere bedrijven. Als je die niet wenst, kun je afdalen in de laagstructuur en kiezen voor PaaS. Maar dan moet je dus zelf gaan ontwikkelen. De meeste vrijheid heb je op de onderste laag. Hier kun je zelf services samenstellen en een complete infrastructuur bouwen die als een service aan je wordt geleverd. De prijs is echter wel hoger en er zal ook een keuze gemaakt moeten worden over de beheerinspanning.

Een manier om met beperkingen om te gaan is door de diensten niet meer als een zgn Publieke services af te nemen , maar als een Private service. Sommige SaaS providers doen dit voor je tegen betaling. Maar soms is het envoudigweg niet mogelijk. Microsoft, Google e.a. die nu SaaS diensten leveren, doen dat alleen als publieke service. Wil je meer privacy dan kun je bij Microsoft aankloppen voor Azure (PaaS) en bij Google voor Google Apps. Wil je nog verder, dan kies je dus voor een Private Cloud (IaaS) of zelfs voor een On-Premise oplossing. Maar eigenlijk ben je dan weer terug bij af en heb je gekozen voor een eigen IT omgeving in huis…. Er bestaat ook een mengvorm, de Hybride Cloud. Hierbij heb je bepaalde diensten (bijvoorbeeld DaaS) uit de Cloud, terwijl je bedrijfskritische en onderscheidende software nog On-Premise draait. Er komen dan wel diverse beveiligings- en integratieaspecten om de hoek.

Een manier om van ‘ouderwetse’ on-premis IT te groeien naar een Full Cloud staat hiernaast weergegeven. Eigenlijk besluit je dan om langzamerhand diensten over te hevelen naar een externe leverancier.

Het is mijn overtuiging dat uiteindelijk alles en iedereen zich in de Cloud terugvindt. Hoe eerder hoe beter!

Waarom doen bedrijven dit?

Daar zijn meerdere redenen voor. Als ik je een selectie mag geven?:

• Verschuiving van Capaciteit op Aanvraag naar Mogelijkheden op Aanvraag
  • Sneller realiseerbaar
  • Effectiever gebruik van middelen
  • Verbeterde Operational Efficiency door Outsourcing
• Lagere kosten
  • Transparante kostenopbouw
  • Minder energie, koeling en ruimte nodig
  • Capex versus Opex
  • Betaal voor wat werkelijk nodig is
• Waarde consumptie in plaats van Technology consumptie
  • Betaal voor wat je wilt doen, niet voor een apparaat
  • Het gaat om de werkelijk toegevoegde waarde

Natuurlijk zijn dit discussiepunten maar daar help ik je graag bij. Er zijn vele case studies die de bovenstaande punten onderschrijven.

Maar er zijn ook nog andere (zachtere) redenen:

• Reductie van complexiteit
• Innovatieve uitstraling naar concurrenten
• Groener imago
• Data buiten de deur dus (waarschijnlijk) veiliger
• Meer en eenvoudiger controle door Self Service Portal
• Public versus Private versus Hybrid levert groei scenario’s op.

Is Cloud Computing niet gewoon een Hype die voorbij gaat?

Nee. Kort maar krachtig. Cloud is er en zal blijven. Je kunt dus maar beter aan de slag gaan met het maken van plannen als je dat nog niet hebt gedaan. Ter ondersteuning kun je de Gartner Hype Cycles voor Cloud Computing nog raadplegen.

Maar er zijn nog zo veel andere beperkingen….

Natuurlijk zijn er aandachtpunten en zal je die moeten meenemen in je plannen. Een van de belangrijkste eigenschappen van Cloud Services is de wijze waarop de software kan omgaan met het strikt scheiden van data; we noemen dat Multi Tennant. Ter ilustratie: De software van Microsoft is dat niet vanuit de eigen architectuur. Er zijn dus aanpassingen noodzakelijk in de Microsoft software om deze scheiding te verkrijgen. Leveranciers als Cortex (nu Citrix) maken het mogelijk dat Microsoft’s software multitennant is. Natuurlijk is ook Microsoft hard bezig dit te veranderen.

Een andere belangrijke vraag is “waar is mijn data” of “hoe snel kan ik er over beschikken”. Cloud leveranciers als Microsoft en Google kunnen je daar geen enkele of slechts beperkte garantie over geven. Er zijn ook al voorbeelden bekend dat de service van deze leveranciers een tijdje onbereikbaar is geweest. Vervelend en het geeft aan dat Cloud nog niet 100% volwassen is. Maar is de IT in jouw eigen bedrijf dat wel?

Verder loop je het risico tot een zogenaamde Lock-In. Met lock-in wordt bedoeld dat het goed is te weten dat het ontvlechten van IT uit een cloud een lastige opgave kan zijn die tijdrovend en duur is. Hoe krijg jij bijvoorbeeld je CRM data uit de SaaS applicatie van SalesForce of de documenten uit SharePoint-Online?

Ook continuïteit is een aandachtspunt en is dan vooral van toepassing op de leverancier van de diensten. Niet op de onderliggende techniek. SaaS of IaaS leveranciers die failliet gaan kunnen je bijhoorlijke hoofdbrekens geven. Overigens zijn er goede ontwikkelingen op dit punt die bij een mogelijk failliet toch de zekerheid geven dat jouw toepassingen en gegevens gewoon beschikbaar blijven.

En last-but-not-least: vergeet de migratie en daarmee samenhangende kosten niet. Cloud is een greenfield die je zo kunt gebruiken maar finetuning kost net zoveel geld als vroeger…..

Call to Action

Wat kun je hier nu mee en wat zou je nu eigenlijk moeten doen? Als ik je een eenvoudig stappenplan mag meegeven is dat het volgende:

• Morgen
  • Bepaal of IT onderscheidend genoeg is voor jouw bedrijf om On-Premise computing te (blijven) rechtvaardigen
• Volgende maand
  • Stel een Total Cost of Ownership op van jouw volledige IT (vast kosten, variabele kosten, verborgen kosten)
  • Onderzoek welke IT oplossingen commodity zijn en geschikt zijn voor de Cloud
• Over 6 maanden
  • Verwerk Cloud oplossingen in de jaarplan voor 2012/2013

Als je hulp nodig hebt of misschien nog aanvullende vragen/opmerkingen? Ik ben hier om je te helpen!